در این مقاله می‌خوانید:
دندانپزشکی در بارداری
با اینکه دندان پزشک درباره این موضوع از شما سوال می‌کند، ولی شما هم به خاطر داشته باشید که پزشکتان را حتما از بارداری‌تان مطلع کنید.
برقراری رابطه خوب بیمار و دندانپزشک براساس اعتماد و صداقت و صراحت است، این سه، اجزای جدایی ناپذیر مدیریت موفق این رابطه می‌باشد. این نوع ارتباط، استرس بیمار و دندان پزشک را بسیار کاهش می‌دهد.
برنامه پیشگیری
- برقراری محیط دهان سالم و سطح مطلوب بهداشت دهانی، یعنی “ضرورتا” کنترل پلاک چرا که واکنش لثه در دوران بارداری به دلیل هورمون‌های بارداری شدیدتر است.
- بیماری پریو دنتال (بیماری پیشرفته لثه) خطر تولد زودرس و وزن کم نوزاد را هنگام تولد افزایش می‌دهد.
- کنترل پلاک مادر (دندانپزشکی در بارداری)، باعث کاهش پوسیدگی دندان‌های کودک در آینده میشود.
- بنابراین به مقوله آموزش کنترل پلاک + مشاوره تغذیه (تاکید بر مصرف محدود کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند انواع منابع شکر از جمله کیک و شیرینی، نان و برنج سفید و نوشیدنی‌های گاز دار) حتما باید توجه شود.
- هر زمان که لازم است جرمگیری زیر و بالای لثه انجام شود. (دندانپزشکی در بارداری)
- شستشوی روزانه با دهان شویه کلرهگزیدین 12% درصد به دلیل فایده آن برای مادر باردار و کودک در حال رشد، در تمام مدت بارداری حتی سه ماهه اول توصیه و تاکید میشود (کلر هگزیدین باعث تغییر رنگ قهوه‌ای میشود که بعدا با روش‌های برساژ و سفید کردن میتوان دوباره دندان را به رنگ خودش باز گرداند).
- دادن قرص مکمل فلوراید از 3 تا 9 ماهگی مفید و بدون خطر است و می‌تواند باعث کاهش چشمگیر پوسیدگی در کودک در آینده شود.
- جدا از یک برنامه کنترل پلاک خوب، بهتر است در سه ماهه اول بارداری، درمان دندان پزشکی که اورژانس نیست (انتخابی است) انجام نشود ( به دلیل آسیب احتمالی به جنین).
- سه ماهه دوم، ایمن‌ترین دوره جهت انجام درمان های دندان پزشکی انتخابی است. (البته که بهتر است جراحی‌های قابل ملاحظه یا بازسازی‌های وسیع تا پس از زایمان به تعویق افتد.
- اوایل سه ماهه سوم همچنان زمان مناسبی برای انجام درمان دندان پزشکی معمول می‌باشد. در نهایت، بهتر است بعد از نیمه سه ماهه سوم، درمان دندان پزشکی انتخابی عقب بیفتد. (بسیاری از مادران باردار در این مرحله احساس ناراحتی دارند و نمی‌توانند زمان طولانی بر روی صندلی دندان پزشکی بنشینند و بهتر است در وضعیت نیمه خوابیده باشند و مدام تغییر وضعیت بدهند) خانمها در این زمان ممکن است در وضعیت خوابیده، دچار کاهش فشار خون بشوند، که اگر این اتفاق رخ داد، چرخش به سمت چپ، باعث بازگشت خون به قلب میشود و مشکل برطرف میشود.
- یکی از مواضعی که (دندانپزشکی در بارداری) بر سر آن اختلاف نظر وجود دارد، رادیوگرافی برای بیماران باردار است. از تاباندن اشعه در حین بارداری باید خودداری شود، خصوصا سه ماهه اول. چون جنین درحال رشد، خصوصا به آسیب ناشی از اشعه مستعد است .با وجود این، چنانچه درمان دندان پزشکی ضروری شود، ممکن است رادیو گرافی جهت تشخیص و درمان صحیح بیمار لازم شود. در این موارد تمام تلاش براین است که نکات ایمنی رادیو گرافی رعایت شود.
- بخشی از این نکات مربوط به عملکرد دندان پزشک است (مثل استفاده از تصویر برداری دیجیتال) و برخی مربوط به بیمار است (مثل استفاده از پیشبندهای محافظ سربی برای تیرویید و شکم).
- مطالعات به وضوح نشان داده که در صورتیکه مقدار اشعه‌ای که می‌تابد از اندازه‌ای کمتر باشد (کمتر از ۵ تا ۱۰ سانتی گری)، هیچ اتفاقی برای جنین نمی‌افتد (برای درک این موضوع، بدانیم که یک سری کامل رادیو گرافی دهانی با پیش بند سربی معادل 00001/0 سانتی گری است یعنی حداقل 1000 بار کمتر از حداقل مقدار مجاز). به عبارتی، (دندانپزشکی در بارداری) در مواقعی که واقعا نیاز به رادیو گرافی است، با توجه به نکات یاد شده، خطر رادیو گرافی قابل چشم پوشی است و البته که رادیو گرافی باید فقط زمانی که ضروری است انجام شود.
تجویز دارو در دوران بارداری
داروهایی که در بارداری نباید مصرف شود
در این قسمت به داروهایی که در بارداری نباید مصرف شود می‌پردازیم. به طور ایده‌آل، هیچ دارویی نباید در مدت بارداری تجویز شود. به ویژه در سه ماهه اول .با این وجود، وفادار ماندن به این قانون گاهی غیر ممکن است. توجه کنیم که درباره مصرف هردارو، حتما باید با پزشک متخصص مشورت شود. با این حال اینجا میتوانیم درباره چند دارو با قاطعیت بنویسیم:
- ضد درد انتخابی در حین بارداری، استامینوفن است.
- پنی سیلین، ازیترو‌مایسین (به جز شکل Estolate)
- و سفالوسپورین‌ها (نسل اول و دوم) بی‌خطرند.
- تتراسایکلین، منع مصرف دارد. (مانع رشد استخوان میشود و مینای هایپو پلاستیک ایجاد می‌کند و منجر به رنگ قهوه‌ای دندان میشود)
به منظور رزرو وقت و انجام امور دندانپزشکی در بارداری کلیک کنید.
مادران باردار
- بهتر است رادیو گرافی کامل دندانی، بازسازی و اقدامات مربوط به پروتز و بازسازی (روکش، بریج و…) و جراحی‌های قابل توجه تا بعد بارداری به تاخیر بیفتد.
- در بسیاری از کشورها توصیه میشود که در حین بارداری از امالگام استفاده نشود یا به شکل محدود استفاده شود.
- شایع‌ترین عارضه دهانی بارداری، ژنژیویت بارداری است که اغلب از ماه دوم بارداری شروع میشود.
- بارداری باعث بیماری پریودنتال (لثه) نمی‌شود ولی ممکن است آنچه که موجود است را تغییر داده یا بدتر کند.
- دیابت بارداری با خطر افزایش یافته بیماری پریودنتال (لثه) همراه است.
- بیماری لثه، خطر تولد نوزاد با وزن کم را افزایش می‌دهد، بنابراین بهداشت دهان و کنترل پلاک به مادران توصیه میشود.
- بین پوسیدگی دندانی و پروسه فیزیولوژیک بارداری ارتباطی شرح داده نشده است.
- علت پوسیدگی به دلیل حضور باکتری‌های پوسیدگی‌زا و رژیم غذایی حاوی کربوهیدرات قابل تخمیر و بهداشت ضعیف است.
- کنترل فراید پوسبدگی زا از طریق فلوراید و کلرهگزیدین مهم است چون بزاق مادر، وسیله اولیه برای انتقال باکتری پوسیدگی زا به نوزاد می‌باشد.
- گزینه بارداری باعث از دست رفتن دندان میشود (یک دندان برای هربارداری).
- یا کلسیم از سیستم دندانی مادر جهت تامین نیاز جنین خارج میشود (دندان نرم) درست نیست.
- کلسیم مورد نیاز از استخوان خارج میشود و پزشک جهت تامین نیاز تغذیه‌ای عمومی مادر و کودک ممکن است کلسیم تجویز کند.
- زنان باردار که رفلکس تهوع صبحگاهی دارند ممکن است دچار بوی بد دهان و ساییدگی مینا شوند. توصیه میشود خانمها بعد از بالا آوردن، با محلول‌های آنتی اسید مثل آب و جوش شیرین دهان خود را بشویند.
منبع: Little and Falace’s Dental Management of the Medically Compromised Patient
گردآوری: دکتر نیلوفر استوار